مجازات فرار مالیاتی در ایران

در میان شرکت‌ها و افراد یکی از آسان‌ترین فعالیت‌های مجرمانه که قابل اثبات بوده، فرار مالیاتی است. دولت این توانایی را دارد تا کلاه‌برداران مالیاتی را به پرداخت جریمه مالیاتی به علت فرار و عدم پرداخت مالیات، محکوم نماید.

باید گفت در هر کشوری یکی از اصول مهم شهروندی که باعث رفاه عمومی افراد می‌شود پرداخت مالیات در زمان مشخص بوده که توسط اداره مالیات تعیین می‌شود.

در این مقاله قصد داریم در رابطه با فرار مالیاتی و جرم مالیاتی مطالبی را ارائه دهیم.

فرار مالیاتی چیست؟

اگر در هر کسب و کاری به صورت قانونی یا غیر قانونی برای خودداری از پرداخت مالیات یا کم‌تر پرداخت شدن آن تلاش‌هایی صورت گیرد، فرار مالیاتی گفته می‌شود یا به اصطلاحی دیگر می‌توان گفت اگر مؤدی کمتر از میزان مالیاتی که برایش در نظر گرفته شده است پرداخت کند، فرار مالیات نامیده می‌شود.

از چه طریقی دریافت مالیات صورت می‌گیرد؟

دریافت مالیات از گروه‌های مختلف درآمدی بر اساس موارد زیر است:

• قانون مالیات‌های مستقیم
• قانون مالیات بر ارزش افزوده

در دو قانون ذکر شده، در رابطه با معافیت‌های مالیاتی، مجازات مالیاتی، نحوه محاسبه و وصول مالیات، مقررات مشخصی بیان شده است.

مطابق با آنچه در قوانین جدید مالیاتی آمده است بخشی از اقشار جامعه با توجه به شغل و کسب درآمد خود موظف به پرداخت مالیات هستند و برای عدم پرداخت آن هیچ راه فراری ندارند.

کارشناسان معتقد هستند که فرار مالیاتی معمولا توسط افراد پردرآمد با کمک سندسازی و ارائه آمار غلط صورت می‌گیرد.

آشنایی با جرم فرار مالیاتی

هر گونه تلاش غیر قانونی که نتیجه آن پرداخت نکردن مالیات باشد، فرار مالیاتی است که با روش‌های مختلف صورت می‌گیرد، اما نتیجه تمامی تلاش‌ها به عدم پرداخت مالیات یا پرداخت آن به شکل ناقص منجر می‌شود. این چنین افراد مرتکب به جرم فرار مالیاتی که به شرح زیر هستند، می‌شوند:

• استناد به ترازنامه و حساب سود و زیان یا دفاتر اسناد و مدارک ملاک عمل تشخیص مالیات که برخلاف حقیقت تنظیم شده‌اند.
• ارائه ندادن اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان برای سه سال متوالی.
• مخفی نمودن فعالیت اقتصادی و درآمد خود به منظور فرار مالیاتی.
• اجازه ندان به مأمور مالیاتی برای دسترسی به اطلاعات مالیاتی و اقتصادی خود او یا اشخاص ثالث.
• پرداخت نکردن مالیات در موعد مقرر قانونی، چنانچه مأمور وصول یا کسر مالیات پرداخت‌کنندگان دیگر است.
• ثبت معاملات و قراردادهای خود به نام دیگران یا تنظیم معاملات و قراردادهای اشخاص دیگر به نام خود.
• استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر برای فرار مالیاتی.
• نشان دادن فعالیت‌های خود به گونه‌ای که مشمول معافیت مالیاتی شده است.

جرایم مالیاتی چه مواردی را در بر می‌گیرد؟

جرایم مالیاتی در انواع مختلفی وجود دارند که برای هر مورد از آن‌ها مجازات عدم پرداخت مالیات تعیین شده است. برخی از این جرایم مالیاتی عبارت هستند از:

• پس از سررسید مقرر مالیات پرداخت شود.
• اظهارنامه مالیاتی تسلیم نگردد.
• چنانچه در اظهارنامه تسلیمی درآمد کتمان شود یا هزینه‌های غیر واقعی درج گردند.
• ترازنامه و حساب سود و زیان یا دفاتر تسلیم نگردند.
• فهرست دریافت‌کنندگان حقوق ظرف مهلت مقرر تحویل داده نشوند.
• فهرست یا قراردادهای پیمانکاری ارسال نشوند.
• مالیات تکلیفی موضوع ماده ۱۰۴ ظرف مهلت مقرر پرداخت نگردند.
• از شماره اقتصادی دیگران برای خود استفاده کند و بالعکس، یا صورتحساب صادر نکند یا شماره اقتصادی خود و طرف معامله درج نشود.
• در مهلت مقرر فهرست معاملات انجام شده و قراردها را در سامانه مربوطه ارائه ندهد.
• در زمان تعیین شده گزارش حسابرسی مالی را ارائه ندهد.

تمامی موارد ذکر شده جرایم مالیاتی محسوب می‌شوند که برای هر کدام مجازات‌های مالی و غیر مالی و جریمه فرار مالیاتی در نظر گرفته شده است.

در صورت پرداخت نشدن مالیات در زمان قانونی چه اتفاقی می‌افتد؟

پس از اینکه اصلاحاتی در قوانین مالیاتی  انجام شد، در ماده ۲۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم ۱۳۸۰ و در ماده ۲۷۴ اصلاحیه قانون مزبور مصوب ۱۳۹۴ فرار مالیاتی جرم و کیفر حبس برای آن در نظر گرفته شده است.

تنبیهات و جرایم مالیاتی

ممکن است این سؤال برایتان ایجاد شود که اگر در زمان قانونی مالیات پرداخت نکنیم چه اتفاقی می افتد؟  قانون‌گذار مؤدیان بدحساب را تهدید کرده است که اگر تکالیف قانونی خود را انجام ندهند و از پرداخت مالیات صرف نظر کنند با روش‌هایی که در ادامه می‌گوییم با آن‌ها برخورد ‌کند:

• محاسبه مالیات به شیوه علی الراس

اشخاصی که با اداره مالیات همکاری نکرده و صادقانه رفتار نکنند مأمور مالیاتی به طور رسمی به تشخیص و ارزیابی خواهد پرداخت. این روش که نوعی مجازات برای مؤدیان محسوب می‌شود آخرین راه حل برای افرادی است که با اداره مالیات همکاری نمی‌کنند.

مواردی که درآمد مؤدیان از طریق علی الراس مشخص می‌گردند به شرح زیر هستند:

اگر تا زمان مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان یا حساب درآمد تحویل داده نشود، اگر مدارک و گزارشات مد نظر با توجه به درخواست ممیز تسلیم نگردند، اگر مدارکی که تحویل داده می‌شوند از نظر اداره مالیاتی غیر قابل رسیدگی باشند.

• جریمه و حبس

اگر افرادی از انجام وظایف قانونی خود در رابطه با قانون مالیات‌های مستقیم سرپیچی کنند یا کوتاهی در ارزیابی کسر و وصول مالیات دیگران انجام دهند در صورتی که مکلف به کسر مالیات دیگران هستند، برایشان مجازات حبس یا جریمه در نظر گرفته شده است.

• محرومیت از معاف و بخشودگی

در برخی موارد مؤدی به شرط اینکه اظهارنامه مالیاتی تکمیل و تسلیم کند و از اسناد و دفاتر قانونی نگهداری کند از پرداخت مالیات معاف می‌شود. اما اگر وظایف خود را انجام ندهد از معافیت محروم می‌شود.

• ممنوع الخروج شدن

به موجب ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم، سازمان امور مالیاتی کشور این اختیار را دارد تا بدهکاران مالیاتی و مدیران اسخاص حقوقی حقوق خصوصی به علت درآمد مشمول مالیات شخص حقوقی که به دوران مدیریت آن‌ها مربوط می‌شود را ممنوع الخروج نماید.

• ابطال اسناد انتقال صوری

اگر مؤدیان به منظور فرار مالیاتی بخواهند اموال خود را به همسر یا فرزندان خود منتقل کنند، سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند از طریق مراجع قضایی تمام اسناد مذکور را باطل کند.

• مجازات اداری

در صورتی که مکلفین به کسر مالیات وزراتخانه‌ها، شرکت یا مؤسسه دولتی یا شهرداری باشد، مطابق با قانون تخلفات ادارای، مسؤلین امر مجازات خواهند شد.

اشخاصی که باید اظهارنامه مالیاتی تنظیم و تسلیم کنند عبارتند از:

تمامی اشخاصی که فعالیتشان به صورت حقیقی یا حقوقی است، اشخاصی که در خارج از ایران هستند اما درآمدشان از طریق ایران است، تمامی اشخاص غیر ایرانی که در ایران فعالیت داشته و از راه‌های مختلف کسب درآمد دارند.

آیا فرار مالیاتی به بانک‌ها نیز مربوط می‌شود؟

فرار مالیاتی فقط محدود به شرکت‌ها نبوده و گاهأ بانک‌ها نیز در پرداخت مالیات کوتاهی می‌کنند، اما با توجه به آنچه در قانون اساسی آمده است، چنانچه بانک‌ها سودی به سپرده‌گذاران بیش از نرخ مقرر بهره‌بانکی پرداخت کنند تا از طریق آن مشتریان و سپرده‌گذاران بیشتری را سمت خود جذب کنند باید مالیات پرداخت کنند و اگر از این امر خودداری کنند مجرم شناخته شده و با آن‌ها به صورت قانونی برخورد می‌شود.

وکیل مالیاتی در تهران

اگر با مشکلاتی در ارتباط با مالیات مواجه شدید می‌توانید از مشاور مالیاتی یا وکیل مالیاتی در تهران  که در حوزه‌های مالی و حسابداری تخصص و تجربه بالایی داشته و بر قوانین و حقوق مالیاتی اشراف کامل دارد و در مراجع قضایی، پرونده‌های مالیاتی بسیاری را اداره کرده است، درخواست کمک نمایید، بی‌شک وکیل مالیاتی بهترین راهنما برای شما خواهد بود.

سؤالات متداول

از چه طریقی دریافت مالیات صورت می‌گیرد؟

بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش‌افزوده، دریافت مالیات صورت می‌گیرد، در این دو قانون به مواردی نظیر: معافیت‌های مالیاتی و مجازات مالیاتی و همچنین نحوه محاسبه و وصول مالیات اشاره شده است.

به طور کلی دریافت مالیات توسط دولت از اقشار متوسط و در نمونه واضح آن از کارمندان با کسر حقوق در زمان مقرر انجام می‌شود. یا مالیات با ارزش‌افزوده ۹ درصدی از مصرف‌کنندگان دریافت می‌شود.

انواع فرارهای مالیاتی کدامند؟

هرگونه تلاش غیر قانونی برای پرداخت نکردن مالیات، فرار مالیاتی است که به روش‌های مختلف انجام می‌شود. در تمامی روش‌ها فرد سعی بر این دارد تا مالیات را پرداخت نکند یا آن را ناقص پرداخت کند.

حسابرسان، حسابدارن و مأمورین مالیاتی که از فرار مالیاتی آگاه هستند اما آن را گزارش نمی‌دهند به شرح زیر مجازات می‌شوند:

• حبس به مدت ۶ ماه.
• پرداخت جزای نقدی به میزان ۲ میلیون تومان.
• محکوم به ۳۱ ضربه شلاق.
• محروم شدن از حقوق اجتماعی به مدت ۶ ماه.