از نظر دین اسلام مهریه برای رسمیت بخشیدن به عقد ازدواج الزامی می باشد که معمولأ به صورت پول یا تعهد بوده و مرد موظف است در قبال همسر خود آن را اجرایی نماید.

مهریه چیست؟

نشانه صداقت و صمیمیت مرد مهریه است که سنتی پسندیده بوده و پیامبر نیز به آن عمل کرده است بنابراین در دین اسلام برای اینکه عقد به رسمیت شناخته شود مهریه که می تواند مالی یا تعهدی باشد تعیین می گردد.

مهریه بهتر است زمانی پرداخت شود که عقد نکاح صورت می گیرد اما با توجه به شرایط کشورمان، معمولا پرداخت مهریه به آینده سپرده می شود، البته متأسفانه مهریه به شکلی تعییین می شود که اصولأ پرداخت آن از توان مرد خارج است، پس با توجه به این موضوع نیم بیشتری از مهریه ها فقط جنبه ی ظاهری دارند؛ اما با این حال باز هم زوجین مهریه سنگین در نظر می گیرند که این خود می تواند به عنوان یک رسم غلط معرفی شود.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه می باشد و اگر مهریه درهنگام عقد تعیین نگردد عقد نکاح دایم را باطل نمی کند.

مهریه عندالمطالبه: زوجه در هر مسیر از زندگی چه در صورت طلاق و چه در صورت ادامه زندگی می تواند درخواست مطالبه مهریه نماید و مرد موظف است تا آن را پرداخت کند.

مهریه عندالاستطاعه: این نوع مهریه بر اساس توان مالی مرد پرداخت می شود و یا به صورت دیگر می توان گفت زمانی زن می تواند مطالبه مهریه عندالاستطاعه نماید و مرد را ملزم به پرداخت کند که وی توان مالی داشته باشد، چنانچه مرد از نظر مالی قادر به پرداخت مهریه نباشد زن نمی تواند درخواست مهریه کند.

فرق مهریه عندالمطالبه با عندالاستطاعه

ممکن است این سؤال در ذهنتان ایجادشود که مهریه عندالمطالبه با مهریه عندالاستطاعه چه تفاوتی دارد؟ باید گفت: در نوع اول مالک مهریه، زن می باشد و هر موقع بخواهد می تواند آن را از مرد درخواست نماید تا میزان 110 سکه به او تعلق بگیرد اما در نوع دوم مهریه زمانی قابلیت پرداخت دارد که مرد توان و استطاعت مالی داشته باشد.

شرایط تعیین مهریه – چه چیزهایی را می توانیم مهریه قرار دهیم؟

1)چیزی که قرار است به عنوان مهریه باشد باید امکان خرید و فروش را داشته باشد.

2. شخصی باید چیزی را به عنوان مهریه قرار دهد که امکان تملک ان وجود داشته باشد برای مثال اماکن دولتی و ملی را نمی شود به عنوان مهریه قرار داد.

3. باید مهریه معلوم و قابل دسترسی باشد برای مثال ” 10 تابلوی نقاشی” این مهریه اصلا معلوم نیست و جای شک و شبه دارد زیرا اصلا قید نشده چه نقاشی از کدام نقاش و با چه کیفیتی .از این رو این مدل مهریه ها باطل شناخته می شود.

پس به طور کل می توان گفت چیزی میتواند مهریه باشد که

1) عین باشد مثلا خانه و ویلا و ماشین

2) دین باشد مثلا پول، سفته ، چک

3) منفعتی داشته باشد مثلا سفر یا گردش

4) انجام کار مانند اشپزی یا ساختن خانه

5) آموزش یک چیزی باشد مانند آموزش خواندن و نوشت، اموزش قرآن و نقاشی

6) حقوق مالی باشد مانند حق تألیف  یک ترجمه یا چیزهایی شبیه به این

قانون مدنی در تعیین مهریه و نحوه پرداخت آن

باتوجه به قانون مدنی لازم است هنگام تعیین مهریه به موارد زیر دقت کنید:

♦ مطابق با ماده 1078 هر چیزی که قابلیت تملک داشته و مال باشد

♦ مطابق با ماده 1079 کاملأ مشخص و دقیق بوده و طرفین را به طور کامل آگاه کند

♦ مطابق با ماده 1080 مقدار مهریه با توافق طرفین تعیین گردد

♦ مطابق با ماده 1081 شرط بر باطل شدن نکاح در صورت عدم اجرای تعهد در زمان مقرر صحیح نیست و خود آن شرط را باطل می کند.

♦ مطابق با ماده 1082 زن زمانی که عقد خوانده می شود مالک مهریه می گردد.

♦ مطابق با ماده 1083 می توان بخشی از مهریه را به صورت تقسیط تعیین و پرداخت کرد .

♦ مطابق با ماده 1084 اگر مالی که به عین وجود داشته قبل از تحویل به زن، نابود و یا آسیب ببیند مرد ضامن آن خواهد بود.

♦ مطابق با ماده 1085 زن حق دارد تا زمانی که مهریه دریافت نکرده است از وظایف خود در قبال شوهر امتناع کند و  در کنارش نفقه دریافت کند .

♦ مطابق با ماده 1086 اگر زن به اختیار قبل از دریافت مهریه، در قبال شوهر به وظایف خود عمل کند دیگر حق امتناع نخواهد داشت.

♦ مطابق با ماده 1087 در صورت عدم ذکر مهریه و درج شرط عدم مهر، عقد صحیح است و امکان تعیین مهریه پس از آن نیز وجود دارد

♦ مطابق با ماده  1088 اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و وقوع نزدیکی فوت کند، مهریه به زن تعلق نمی گیرد.

♦ مطابق با ماده 1089 هر شخصی را به او اختیار داده اید (شوهر و یا شخص دیگر) می تواند هر اندازه مهریه تعیین کند.

♦ مطابق با ماده 1090 چنانچه زن اختیار تعیین مهریه دارد، بیش از مهرالمثل(جایگاه فردی و خانوادگی) نمی تواند مهر تعیین کند.

♦ مطابق با ماده 1091 برای تعیین مهرالمثل باید به وضعیت کلی زن که شامل سطح اجتماعی و… می شود، توجه شود.

♦ مطابق با ماده 1092 چنانچه طلاق قبل از نزدیکی صورت بگیرد زن می تواند نصف مهریه را مطالبه کند و اگر بیش از نصف پرداخت شده باشد پرداخت مازاد آن قابل استرداد است.

♦ مطابق با ماده 1093 اگر قبل از نزدیکی و قبل از تعیین مهریه، مرد بخواهد زن را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه (بر اساس توان مالی مرد) شده و در صورت وقوع نزدیکی مستحق مهرالمثل می شود.

♦ مطابق با ماده 1094 برای تعیین مهرالمتعه میزان دارایی مرد در نظر گرفته می شود.

♦ مطابق با ماده 1095 در عقد موقت یا صیغه تعیین مهر الزامی است در غیر این صورت عقد باطل می باشد.

♦ مطابق با ماده 1096 مهریه ای که برای عقد موقت تعیین می شود تحت هیچ شرایطی باطل نخواهد شد

♦ مطابق با ماده 1097 در عقد موقت قبل از وقوع نزدیکی چنانچه مرد بخواهد تمام مدت نکاح خود را ببخشد باید نصف مهریه را پرداخت کند.

♦ مطابق با ماده 1098 اگر عقد نکاح باطل شود و نزدیکی صورت نگرفته باشد، به زن مهریه تعلق نمی گیرد و در صورت دریافت، قابل استرداد است.

♦ مطابق با ماده 1099 اگر زن بدون آگاهی با مردی ازدواج کند که ازدواج با او حرام و غیر قانونی است مستحق دریافت مهرالمثل می شود.

♦ مطابق با ماده 1100 اگر مهریه مجهول بوده و یا مالیت ندارد زن مستحق مهرالمثل است و  در صورت مال غیر بودن مهریه می بایست عین یا معادل آن توسط مرد پرداخت شود مگر اینکه با اجازه صاحب مال غیر این کار را کرده باشد.

♦ مطابق با ماده 1101 اگر قبل از نزدیکی عقد نکاح باطل شود به زن مهریه تعلق نمی گیرد و اگر مرد توانایی نعوظ را نداشته باشد نصف مهریه به زن باید پرداخت شود.

گرفتن مهریه پس از فوت همسر

در صورتی که زن و شوهر عقد کنند و همسر فوت کند پس از فوت همسر در صورتی که خانم هنوز باکره باشد نصف مهریه به وی تعلق می گیرد که این مقدار از اموالی که از شوهر به جامانده است باید به همسر پرداخت گردد.

در غیر این صورت از اموالی که از شوهر به جا مانده است باید  کل مبلغ مهریه  لازم است به خانم پرداخت شود.